Stichting Belastingaccountantsbureau
Onderzoeken
Onderzoeken
BOEKENONDERZOEKEN
De SBAB houdt zich bezig met boekenonderzoeken, ook wel controles genoemd. Boekenonderzoeken worden ten behoeve van de heffingen uitgevoerd en worden onderscheiden in volledige onderzoeken en deelonderzoeken.
In een volledig onderzoek wordt zowel de materiële als de fiscaaltechnische aanvaardbaarheid van één of meer aangiften gecontroleerd. De aangiften dienen dus onderbouwd te worden met feitelijke bewijzen. Er wordt een uitspraak gedaan over de volledige aangifte(n).
In een deelonderzoek wordt de controle beperkt tot één of slechts enkele onderdelen van één of meer aangiften. Een deelonderzoek kan materiële en/of fiscaaltechnische aspecten bevatten. Daarnaast worden in de praktijk ook de termen ‘geïntegreerd onderzoek’ en ‘fiscaal technisch onderzoek’ gehanteerd.
Een geïntegreerd onderzoek is een volledig onderzoek waarin alle belastingmiddelen waaraan een belastingplichtige onderworpen is aan de orde komen. Wanneer een deelonderzoek zich beperkt tot het nagaan of aan de geregistreerde gegevens in de administratie de juiste fiscale consequenties zijn verbonden, spreken we van een fiscaaltechnisch onderzoek. De vraag of die geregistreerde gegevens ook de werkelijkheid weergeven, wordt met een fiscaaltechnisch onderzoek echter niet beantwoord.
In een boekenonderzoek, die ten behoeve van de heffing wordt uitgevoerd, is het controleobject vrijwel altijd de belastingaangifte(n) of één of meer onderdelen daarvan. In een boekenonderzoek is de administratie en de beheersorganisatie van een bedrijf vaak onderwerp van controle. Een goed werkende Administratieve Organisatie en Interne Beheersing (AO/IB) is één van de belangrijkste bronnen van controle-informatie.
De SBAB-medewerkers zijn gespecialiseerd in het uitvoeren van boekenonderzoeken. De redenen waarom zij dit doen, zijn verschillend van aard. Voorbeelden hiervan zijn:
- Als een onderneming een aantal jaren niet is onderzocht, is er reden voor een periodiek boekenonderzoek. Bij een dergelijk onderzoek zijn er vooraf geen specifieke aandachtspunten.
- De Inspectie der Belastingen kan een verzoek doen om een boekenonderzoek te laten instellen als het vermoeden bestaat dat bijvoorbeeld de winst, de omzet of het loon van de onderneming niet juist is aangegeven.
- Als er onduidelijkheden zijn over één of meerdere onderdelen van de ingediende aangifte(n) of jaarstukken kan dat aanleiding zijn om een boekenonderzoek in te stellen. Ook hierbij komt het verzoek meestal van de Inspectie der Belastingen.
- Ook kan een (boeken)onderzoek worden ingesteld om informatie te krijgen die van belang kan zijn voor de belastingheffing van derden.
- Als gevolg van de resultaten van een waarneming ter plaatse kan het noodzakelijk worden geacht een boekenonderzoek in te stellen.
Naast boekenonderzoeken verrichten de controlemedewerkers verschillende soorten onderzoeken, te weten:
Bij Waarnemingen ter plaatse (WTP) wordt gedurende openingstijden van bijvoorbeeld winkels, restaurants of tijdens een evenement ter plekke op gestructureerde wijze informatie (feiten) verzameld van de bedrijfshandelingen. Denk hierbij aan de juiste registratie van de verkoop aan de kassa in een winkel. Bij evenementen kan de controle worden gericht op het aantal bezoekers en de administratie van de verkochte entreekaarten. Deze feiten worden als norm gebruikt voor een controle die meteen of op een later tijdstip bij deze belastingplichtige wordt ingesteld.
Invorderingsonderzoeken kunnen we onderscheiden in:
Liquiditeitsonderzoeken (naar verhaalsobjecten)
In een liquiditeitsonderzoek worden de verhaalsobjecten, producten die op afbetaling worden verkocht, en de betalingsmogelijkheden van de belastingplichtige gecontroleerd. Met dit soort onderzoeken wordt onderzocht welke vermogensobjecten – en hun waarde – in aanmerking komen voor uitwinning, indien de belastingschuldige niet kan betalen. Kortom, de vraag die centraal staat, is welke mogelijkheden er zijn om een belastingvordering bij de belastingplichtige zelf te innen?
Ketenaansprakelijkheids- en bestuurdersaansprakelijkheidsonderzoeken
Een aansprakelijkheidsonderzoek (ketenaansprakelijkheid of bestuursaansprakelijkheid) is een invorderingsonderzoek dat wil vaststellen of een belastingvordering kan worden geïnd bij een ander dan de belastingschuldige zelf. Hiermee wordt bijvoorbeeld antwoord gezocht op de vraag of de ondernemer of bestuurder adequate maatregelen heeft genomen om het risico te beperken dat belastingschulden niet worden betaald.
Deblokkeringsonderzoeken
In een deblokkeringsonderzoek is de geblokkeerde rekening het controleobject. De controlemedewerker gaat na of het saldo van de geblokkeerde rekening, oftewel de g-rekening, hoger is dan de belasting- en premieschulden waarvoor bedragen zijn gestort. Daarnaast wordt gekeken of dat meerdere kan worden overgemaakt op een vrije rekening.
Bijzondere onderzoeken worden op andere gebieden gedaan dan boekenonderzoeken of waarnemingen ter plaatse. Ze worden uitgevoerd op het gebied van belastingen in opdracht van de directie van de SBAB, de Inspecteur der Belastingen op de BES-eilanden, Curaçao of Sint Maarten, of op verzoek van de Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen.
Voorbeelden van bijzondere onderzoeken zijn:
- Renseigneringsonderzoek is gericht op het verzamelen van gegevens ten behoeve van de belastingheffing bij derden.
- Brancheonderzoek is gericht op het verkrijgen van branchedocumentatie.
- Systeemonderzoek is de beoordeling van een of meer applicaties en de automatiseringsomgeving waarin die applicatie(s) draaien.
Bij een derdenonderzoek verzamelt de SBAB gegevens bij een belastingplichtige, die zelf niet onderworpen is aan een boekenonderzoek, in het belang van een lopend boekenonderzoek of toekomstige boekenonderzoeken bij een andere belastingplichtige.
Bij een flitsonderzoek stelt de controlemedewerker vast of gegevens uit de administratie van de belastingplichtige overeenstemmen met gegevens verkregen van derden (renseignementen). Een flitsonderzoek is geen boekenonderzoek. De bevindingen kunnen echter wel aanleiding geven om een boekenonderzoek in te stellen.
De categorie ‘Overige onderzoeken’ kent verschillende vormen. Het gemeenschappelijke kenmerk is dat zij allemaal geen deel uitmaken van een van de eerdergenoemde onderzoeken, maar geheel op zichzelf staan. De bekendste zijn: een pakketonderzoek (de beoordeling van een softwarepakket), aandelenwaardering en de beoordeling van de naleving van in het verleden gemaakte afspraken.
